مرحله نخست: طراحی

پرویز داوودیان از طراحان فرش در استان اصفهان است و در نمایشگاه امسال طراحی فرش را به بازدیدکنندگان می‌شناساند. وی دراین باره توضیح می‌دهد: نخستین مرحله تولید فرش طراحی آن است و طراحی آن به معنای داشتن یک نقشه برای بنا کردن ساختمان است.

داوودیان می‌گوید: علاوه بر این که طرح فرش، نقشی مبنایی در تولید دارد، می‌تواند برای بیان مفاهیم و اطلاعاتی از فرهنگ کشور به کار رفته و پیامی را برای مخاطب ایرانی یا خارجی منتقل‌کند. به همین دلیل هرچه هنرمند فرش اشراف بیشتری به فرهنگ، اندیشه، فلسفه و تکنیک‌های هنری طراحی فرش داشته باشد، برای فرش چه از نظر تجاری و چه از نظر فرهنگی موقعیت بهتری ایجاد می‌شود.

مرحله دوم: ریسندگی

یکی از جذاب‌ترین مراحل تولید فرش، ریسندگی سنتی است که در نمایشگاه امسال به صورت زیبایی توسط یکی از بانوان پیشکسوت این کار به نمایش گذاشته شده است.

زینت سادات رضوی فرد درباره مرحله ریسندگی دستی می‌گوید: مهم‌ترین نکته در ریسندگی شناخت از پشم مرغوب و زمان مناسب چیدن آن است.

وی ادامه می‌دهد: بهترین زمان چیدن پشم خردادماه است که هم پشم برق می‌زند و هم در هنگام ریسندگی خورد نمی‌شود. در نتیجه نخ با کیفیتی تولید شده و کار فرش تمیز در می‌آید.

مرحله سوم: رنگرزی

روح الامین شاهدی کارشناس رنگرزی این هنر را در نمایشگاه امسال به نمایش گذاشته است. وی می‌گوید: نخ را به دو صورت شیمیایی و گیاهی می‌توان رنگ کرد. فرش‌های قدیمی ایرانی که بیش از 100 سال قدمت دارند همه به صورت گیاهی رنگ شده و همچنان کیفیت عالی رنگشان دیده می‌شود.

این کارشناس فرش ادامه می‌دهد: رنگ‌های طبیعی ملایم‌تر است اما رنگ‌های شیمیایی جیغ است و می‌توان با یک نگاه کارشناسانه تفاوت این دو را به راحتی متوجه شود. رنگ‌های گیاهی بسیار خوب کنار هم می‌نشینند و احساس گرمی خوبی به آدم می‌دهد اما رنگ شیمیایی چندان نظر آدم را جلب نمی‌کند.

وی می‌گوید: قیمت مواد اولیه رنگ های طبیعی گران‌تر بوده و به زمان بیشتری برای رنگرزینیز نیاز دارد. مثلا اگر یک سال کشاورزان روناس نکارند، قیمت رنگ گیاهی به شدت افزایش می‌یابد. با این حال استفاده از رنگ‌های گیاهی ارزش فرش را بسیار بالا برده و به طولانی‌تر شدن فرایند می‌ارزد.

مرحله چهارم: بافت

رخسار موسوی‌نژاد کارشناس فرش می‌گوید: بافت از یک سو به خاطر ظرافت‌هایی که دارد و از سوی دیگر چون مراحل آن در خانه‌ها قابل انجام است، برای خانم‌ها مناسب‌تر است. این در حالی است که مرحله‌ای مانند رنگرزی بیشتر کار مردانه به شمار می‌رود.

وی با بیان این که بسیاری از بانوان ایرانی برای کمک به اقتصاد خانوار در نقاط مختلف کشور فرش می بافند: همه خانم‌های ایرانی می‌توانند این هنر را یاد بگیرند و در خانه‌ها دار قالی برپا کنند. حتی بسیاری از هنرجوها با این که به درآمد فرش نیاز ندارند، اما به صورت تفننی و تفریحی این کار را انجام می‌دهند.

مرحله پایانی: مرمت

احمد خسروی که بازدیدکنندگان نمایشگاه را با مراحل مرمت فرش آشنا می‌کند، می‌گوید: کسی که فرش می‌بافد، از عشق و جانش مایه گذاشته و به همین دلیل فرش را می‌توانیم موجودی زنده و با ارزش که نفس می‌کشد تصور کنیم.

خسروی با بیان این که مرمت فرش ظرافت و سختی خاص خود را دارد می‌گوید: باید کار مرمت فرش را حتما به کسی که علم و مهارت لازم دارد سپرد و مثلا نمی‌توان مرمت یک فرش ابریشمی یا موزه‌ای را به دست فردی که به صورت بازاری مرمت را یاد گرفته ارجاع داد.

وی می‌گوید: یک مرمت‌گر فرش باید هم رنگرزی، هم طراحی و هم بافت فرش را بداند. چرا که مثلا یک فرش 50 ساله در طول زمان رنگش تغییر کرده و باید مرمت‌گر بتواند با شناخت درست از رنگ، همان شکل را دقیقا در بیاورد. همچنین باید طرح‌ها را بشناسد تا بتواند فرشی که سوخته و طرحش از بین رفته را به درستی مرمت کند.